%0 Journal Article %T تعیین میزان اثر‌گذاری ویژگی‌های خاک بر رواناب و رسوب در سطح زیررده با استفاده از تحلیل مؤلفه‌های اصلی (مطالعه موردی: دشت اردبیل) %J تحقیقات کاربردی خاک %I دانشگاه ارومیه %Z 2423-7116 %A آقاعلیزاده, فاطمه %A عباسی کلو, آیدا %A اسمعلی عوری, اباذر %D 2020 %\ 08/22/2020 %V 8 %N 2 %P 129-141 %! تعیین میزان اثر‌گذاری ویژگی‌های خاک بر رواناب و رسوب در سطح زیررده با استفاده از تحلیل مؤلفه‌های اصلی (مطالعه موردی: دشت اردبیل) %K باران‌ساز %K بافت خاک %K رده‌های خاک %K فرسایش %R %X شناخت عوامل و فرآیندهای مؤثر بر فرسایش و رسوب خاک در یک منطقه، در ارائه راهکارهای مناسب برای حفاظت خاک ضروری می‌باشد. در این پژوهش، تأثیر ویژگی‌های خاک بر میزان رواناب و رسوب با استفاده از دستگاه شبیه‌ساز باران در سطح زیر‌رده، در دشت اردبیل بررسی گردید و برای بیان تأثیر ویژگی‌های خاک، از تجزیه و تحلیل مؤلفه‌های اصلی (PCA) استفاده شد. 77 نمونه خاک سطحی با روش شبکه‌های منظم (3500×3500 متر) تهیه گردید و برخی از ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک (بافت، رطوبت اشباع، کربن آلی، هدایت الکتریکی، اسیدیته، نیتروژن کل و پتاسیم) در آزمایشگاه اندازه‌گیری شد. علاوه بر آن، درصد پوشش گیاهی در نقاط نمونه برداری نیز از طریق پلات اندازه‌گیری شد. نمونه‌برداری رواناب و رسوب با استفاده از دستگاه شبیه‌ساز باران (با شدت 9/23 میلی‌متر بر ساعت و مدت 10 دقیقه) در 40 نقطه اجرا و نمونه‌های رواناب و رسوب برداشت و به آزمایشگاه منتقل شد. نیم‌رخ‌‌های شاهد خاک تا سطح زیر‌رده با استفاده از سیستم جامع آمریکایی تشریح شدند. نتایج تحلیل مؤلفه‌های اصلی (PCA) نشان داد نه عامل از 13 عامل بررسی شده در سه مؤلفه اصلی قرار گرفته که در مجموع 01/57 درصد از تغییرات میزان رسوب را توجیه می‌کنند. بر طبق نتایج، بیش‌ترین میزان رواناب (8/4 لیتر بر متر مربع) و رسوب (58 گرم بر متر مربع) در ‌زیررده Psamments اندازه‌گیری شد. میزان کم کربن آلی در این زیر‌رده (78/0 درصد)، موجب کاهش نفوذ‌پذیری خاک و افزایش حجم رواناب تولیدی می‌گردد. همچنین کم‌ترین میزان رواناب (4/2 لیتر بر متر مربع) و رسوب (84/21 گرم بر متر مربع) در زیر‌رده Xeralfs مشاهده شد که در آن میزان کربن آلی (21/3 درصد) و پایداری خاکدانه‌ها (59/6 درصد) زیاد بوده و به بتع آن، نفوذ‌پذیری خاک افزایش و تلفات خاک کاهش پیدا می‌کند. %U https://asr.urmia.ac.ir/article_120922_26284c08fa2d5d9f0840b57fabfffd88.pdf