TY - JOUR ID - 121023 TI - اثر پوشش‌های گیاهی بر ذخیره کربن آلی خاک و میزان تثبیت دی‌اکسید کربن در کاربری‌های دراز مدت، منطقه بجستان JO - تحقیقات کاربردی خاک JA - ASR LA - fa SN - 2423-7116 AU - فیضی, حسن AU - ملکی, صدیقه AU - پوزشی, رضا AD - گروه تولیدات گیاهی، دانشگاه تربت حیدریه AD - دکتری گروه علوم خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان AD - دانشجوی دکتری گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، پردیس بین‌الملل دانشگاه فردوسی مشهد Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 8 IS - 4 SP - 181 EP - 196 KW - تغییرات زمانی KW - تثبیت کربن KW - عمق خاک KW - منطقه ‌خشک DO - N2 - پوشش اراضی و تخریب خاک، به طور موثر بر انتشار گازهای گلخانه‌ای اثر گذاشته و منجر به گرمایش جهانی می‌گردد. از این رو، این تحقیق با هدف بررسی رابطه بین ذخیره کربن آلی خاک، پوشش اراضی و کاربری‌های مختلف در دو عمق 20-0 و 40-20 سانتی‌متری در منطقه بجستان استان خراسان رضوی انجام گرفت. تعداد 122 نمونه خاک (دو عمق × 61 موقعیت نمونه‌برداری= 122 نمونه) از اراضی با کاربری مختلف باغی (انار، پسته و زعفران)، زراعی (جو)، بیابانی (زیر اشکوب درختان تاغ و فضای بین درختان) و مرتعی برداشت گردید. نتایج نشان داد که خاک زیر پوشش تاغ‌ در عرصه‌های بیابانی در لایه سطحی (Kg m-2 17/3) و باغات انار در هر دو عمق (Kg m-2 57/2 در عمق 20-0 سانتی‌متری و Kg m-2 63/1 در عمق 40-20 سانتی‌متری) دارای بیشترین میزان ذخیره کربن بود. به عبارتی، خاک زیر اشکوب تاغ‌ 35/21 درصد از کل ذخیره کربن سطحی را به خود اختصاص داده و معادل66/116 تن در هکتار CO2 جذب شده در خاک دارا می‌باشد و حدود 5/3 برابر بیشتر از مناطق بین درختان تاغ می‌باشد. در نهایت، میزان CO2 جذب شده در خاک پوشش‌های مطالعاتی، به ترتیب دارای ارزش 45/8193 و 00/3018 دلار در هکتار در افق سطحی و زیر سطحی بود. مقایسه داده‌های کربن آلی خاک مربوط به سال‌های 1382 و 1396 در اراضی تحت کشت در افق سطحی خاک نشان از افزایش 60/10 و 23/19 درصد به ترتیب در باغات انار و پسته و در ارتباط با زعفران و جو نیز 5/3 تا 4 برابر افزایش نشان داده است. بنابراین، داشتن اطلاعات کافی از تغییرات (مثبت و منفی) در کربن آلی خاک با زمان به منظور ارزیابی اثرات مدیریت‌های متفاوت اراضی مختلف در افزایش فرآیند ذخیره کربن، می‌تواند در مدیریت پایدار اراضی به ویژه مناطق خشک کشور موثر باشد. UR - https://asr.urmia.ac.ir/article_121023.html L1 - https://asr.urmia.ac.ir/article_121023_943c4d98b1d79c4432646ebbd9863c19.pdf ER -