%0 Journal Article %T بررسی تولید رواناب تحت تأثیر درجه شیب‌ و ویژگی‌های خاک در دامنه‌های مرتعی بدون پوشش گیاهی در منطقه نیمه‌خشک %J تحقیقات کاربردی خاک %I دانشگاه ارومیه %Z 2423-7116 %A زنگارکی فراهانی, الهام %A واعظی, علی رضا %A عسکری, محمد صادق %D 2022 %\ 02/20/2022 %V 9 %N 4 %P 15-26 %! بررسی تولید رواناب تحت تأثیر درجه شیب‌ و ویژگی‌های خاک در دامنه‌های مرتعی بدون پوشش گیاهی در منطقه نیمه‌خشک %K ویژگی­های خاک %K پوشش گیاهی %K شدت باران %K ماده آلی %R %X رواناب از عوامل مهم فرساینده خاک به‌ویژه در اراضی شیب­دار است. این مطالعه به‌منظور بررسی تولید رواناب تحت تأثیر درجه شیب و ویژگی‌های خاک در دامنه‌های بدون پوشش گیاهی در شمال غرب ایران، استان زنجان در سال 1395-1396 انجام گرفت. به این منظور ۹ دامنه با پوشش گیاهی ضعیف و با شیب‌های مختلف شامل: 6، 8، 12، 15، 17، 24، 27، 31 و 36 درصد انتخاب و در هر دامنه سه کرت به ابعاد 1 متر × 5/1 متر در اوایل پاییز 1395 احداث گردید. در مجموع تولید رواناب در 27 کرت در طی دوره یکساله مورد بررسی قرار گرفت. دامنه­های با شیب تندتر، خاک با بافت سبک و سنگریزه­ای داشته و مقدار ماده آلی و آهک کمتری نسبت به شیب­های ملایم داشتند. از 32 رخداد بارندگی طی دوره مطالعاتی، تعداد پنج رخداد منجر به تشکیل رواناب در کرت‌ها شد. روند مثبتی بین مقدار تولید رواناب و شدت بارندگی وجود نداشت. این موضوع نشان دهنده نقش ویژگی­های فیزیکی خاک مانند محتوای رطوبت اولیه در تولید رواناب در کرت­ها است. همچنین بین رخدادهای بارندگی که منجر به تولید رواناب در کرت­ها گردید، تفاوت معنی­داری مشاهده شد. در اراضی با شدت بارندگی کمتر و سرعت نفوذپذیری بیشتر خاک، توان تولید رواناب کمتر بود. تولید رواناب به طور قابل توجهی تحت تأثیر درجه شیب (01/0>p ، 51/0r =)، ماده آلی (01/0>p ، 51/0r =) و آهک (01/0>p ، 51/0r =) قرار  داشت. این مطالعه نقش ویژگی­های خاک و درجه شیب در مقدار تولید رواناب در مراتع را نشان می­دهد. بنابراین حفظ پوشش گیاهی می­تواند باعث افزایش حفظ آب و بهبود محتوای ماده آلی و در نتیجه کاهش تولید رواناب شود. %U https://asr.urmia.ac.ir/article_121152_0a59580ee274d73670b952cd71181f35.pdf