TY - JOUR ID - 120716 TI - بررسی تغییرات زمانی فرسایش شیاری در خاک حساس به فرسایش تحت باران‌های با شدت متفاوت JO - تحقیقات کاربردی خاک JA - ASR LA - fa SN - 2423-7116 AU - فرومدی, مجید AU - واعظی, علی‌رضا AD - دانشجوی دکتری، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان AD - دانشیار گروه علوم خاک ، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان Y1 - 2019 PY - 2019 VL - 7 IS - 2 SP - 135 EP - 147 KW - دبی جریان KW - ذرات فرسایش‌پذیر KW - خاک مارنی KW - شبیه‌سازی باران KW - غلظت جریان DO - N2 - فرسایش شیاری، یکی از عوامل اصلی هدررفت خاک در سازندهای مارنی است. این سازندها بسیار حساس به فرآیندهای فرسایش آبی بوده و گستره نسبتاً بزرگی را در برخی حوزه‌های آبخیز مناطق خشک و نیمه‌خشک دربر می‌گیرد. اطلاعات در مورد تغییرات زمانی فرسایش شیاری طی یک رخ‌داد بارندگی و تأثیر ویژگی‌های جریان بر آن می‌تواند در شناخت فرآیند فرسایش شیاری در دامنه‌ها کمک نماید. از این رو، این پژوهش با هدف بررسی تغییرات زمانی فرسایش شیاری و ویژگی‌های جریان در خاک مارنی تحت باران‌های با شدت متفاوت انجام شد. آزمایش در 10 رخ‌داد باران شبیه‌سازی شده با شدت‌های متفاوت از 10 تا 100 میلی‌متر بر ساعت به مدت ثابت یک ساعت با سه تکرار در شرایط آزمایشگاهی انجام گرفت. نمونه‌های خاک از سازندهای مارنی در غرب زنجان برداشت شد و در فلومی به طول چهار متر و عرض 94/0 متر و با شیب 10 درصد ریخته شد. فرسایش شیاری در کنار ویژگی‌های جریان (دبی و غلظت جریان) در فاصله زمانی پنج دقیقه از آغاز رواناب در هر یک از باران‌های شبیه‌سازی شده مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تفاوت‌های اساسی از نظر زمان آغاز جریان، دبی جریان، غلظت جریان و فرسایش شیاری بین شدت‌های بارندگی وجود داشت (0001/0>p). جریان شیاری و فرسایش شیاری با افزایش شدت بارندگی سریع‌تر اتفاق افتاد. فرسایش شیاری با گذشت زمان به‌شدت افزایش یافت و در زمان‌های پایانی (حدود 45 دقیقه) تقریباً ثابت شد. غلظت جریان نیز الگویی مشابه با فرسایش شیاری نشان داد. با این حال، دبی جریان در زمان‌های پایانی افزایش چشم‌گیر پیدا کرد. به‌طورکلی این پژوهش نشان داد که با تغییر شدت باران، آستانه وقوع فرسایش شیاری و اوج آن طی بارندگی تغییر کرد. هم‌چنین روند تغییرات فرسایش شیاری طی بارندگی، با افزایش شدت بارندگی شدید شد. UR - https://asr.urmia.ac.ir/article_120716.html L1 - https://asr.urmia.ac.ir/article_120716_614a486ee010ef2ec0f16a91cdca9568.pdf ER -