TY - JOUR ID - 121033 TI - تأثیر سودوموناس‌های ریزوسفری محرّک رشد گیاه بر گیاه‌پالایی مس توسط برخی گیاهان زراعی و بومی منطقه JO - تحقیقات کاربردی خاک JA - ASR LA - fa SN - 2423-7116 AU - عباس زاده دهجی, پیمان AU - کریمی, زهرا AU - حمیدپور, محسن AU - اخگر, عبدالرضا AD - ستادیار گروه خاکشناسی دانشگاه ولی‌عصر (عج) رفسنجان AD - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد گروه خاکشناسی دانشگاه ولی‌عصر (عج) رفسنجان AD - دانشیار گروه خاکشناسی دانشگاه ولی‌عصر (عج) رفسنجان Y1 - 2020 PY - 2020 VL - 9 IS - 1 SP - 41 EP - 56 KW - ذرت KW - کدو KW - گیاه‌پالایی KW - فلزات سنگین KW - عصاره‌گیری دنباله‌ای DO - N2 - پالایش خاک‌های آلوده به عناصر سنگین به وسیله­ گیاهان یکی از روش­های مقرون‌ به‌صرفه و دوست‌دار محیط‌زیست است. در مواردی برای افزایش کارایی گیاهان در استخراج فلز سنگین از ریزموجودهای مفید خاکزی استفاده می­شود. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر سودوموناس‌ها ریزوسفری بر افزایش پاکسازی مس از خاک با فرآیند گیاه‌پالایی توسط گیاهان مختلف انجام شد. مرحله اول کشت در یک طرح کاملاً تصادفی با 11 تیمار گیاهی (ذرت، سورگوم، گندم، کلزا، زنیان، قیچ، مریم‌گلی، تاج‌خروس، رازیانه، یونجه و کدو) و در سه تکرار انجام گرفت. بیش‌ترین غلظت و جذب مس به‌ترتیب در قیچ با 173 میلی‌گرم بر کیلوگرم و کدوی پوست کاغذی با 222 میکروگرم بر گلدان بود. پنج گیاه انتخابی کدو، ذرت، گندم، کلزا و قیچ براساس بیش‌ترین غلظت و جذب مس برای کشت دوم انتخاب شد. کشت دوم گلخانه­ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو فاکتور شامل نوع گیاه در پنج سطح (کدو، ذرت، کلزا، گندم و قیچ) و باکتری شامل سه سطح (عدم تلقیح باکتری، تلقیح سویه Pseudomonas putida PA2 و تلقیح سویهPseudomonas fluorescence PA3 )در سه تکرار اجرا شد. در این آزمایش وزن خشک اندام ‌هوایی و ریشه؛ غلظت و جذب عنصر مس در اندام‌ هوایی و ریشه و هم‌چنین تغییرات شیمیایی مس در ریزوسفر بررسی شد. کاربرد هر دو سویه باکتری باعث افزایش معنی‌دار وزن خشک، غلظت و جذب مس در اندام هوایی و ریشه در مقایسه با شاهد شد. از بین گیاهان نیز گیاه کدو به‌دلیل زیست‌توده‌ی بالا، بیش‌ترین جذب مس در اندام هوایی (2/90 میکروگرم بر گلدان) (مؤثرمؤثرترین در گیاه‌استخراجی) و گیاه ذرت به‌دلیل وزن خشک ریشه‌ی بالا بیش‌ترین جذب مس در ریشه (428 میکروگرم بر گلدان) (مؤثر در گیاه‌تثبیتی) را دارا بود. بررسی شکل‌های شیمیایی مس در خاک ریزوسفری نشان داد که تلقیح باکتری‌های محرّک رشد PA2 و PA3 به‌ترتیب باعث افزایش 9/41 و 37 درصدی شکل­های محلول و قابل تبادل مس و کاهش 05/7 و 41/6 درصدی شکل باقی‌مانده شدند. نتایج کلی نشان داد که باکتری‌های محرّک رشد گیاه می‌توانند نقش مؤثری در افزایش کارایی گیاه‌پالایی به‌ویژه در فرآیند گیاه‌استخراجی داشته باشند و گیاه کدو با بیش‌ترین مقدار جذب مس کاراترین گیاه در فرآیند گیاه‌پالایی مس در این پژوهش بود. UR - https://asr.urmia.ac.ir/article_121033.html L1 - https://asr.urmia.ac.ir/article_121033_d3fd1c428d191bf25b6f98cd786cf2d6.pdf ER -