TY - JOUR ID - 121201 TI - بررسی کارایی مدل SWAT در تحلیل مکانی رواناب در حوزه‌های آبخیز فاقد داده‌های محلی خاک (مطالعه موردی : حوزه آبخیز دامغانرود) JO - تحقیقات کاربردی خاک JA - ASR LA - fa SN - 2423-7116 AU - خسروی, مهین AU - ذوالفقاری, علی اصغر AU - کابلی, سید حسن AU - غفاری, حیدر AD - دانشکده کویرشناسی، دانشگاه سمنان AD - هیات علمی دانشکده کویر شناسی دانشگاه سمنان AD - دانشکده کویر شناسی دانشگاه سمنان AD - گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 10 IS - 1 SP - 129 EP - 143 KW - اولویت‎بندی زیرحوضه­ها KW - تحلیل حساسیت KW - رواناب DO - N2 - رواناب در اقلیم‌ نیمه‌خشک سبب ایجاد سیلاب‌های خطرناکی می­شود. بنابراین تجزیه و تحلیل مکانی رواناب برای مدیریت بحران ضروری به نظر می‌رسد. مدل­های هیدرولوژیکی­ ابزارهایی بوده که به منظور شبیه‌سازی فرآیندهای مرتبط با چرخه آب و پیش­بینی رخدادهای آینده استفاده می‌شوند. در این بین، SWAT یکی از رایج­ترین این مدل­ها است که از مهمترین ورودی‌ها آن نقشه و اطلاعات خاک حوزه آبخیز می‌باشد. از طرف دیگر نقشه­های خاک هم از لحاظ کیفی و کمی در بسیاری از حوزه­های آبخیز در دسترس نیستند. هدف اصلی از این پژوهش تحلیل مکانی رواناب با استفاده از داده جهانی خاک بوسیله مدل هیدرولوژیکی SWAT در حوزه آبخیز دامغانرود در استان سمنان است. بدین منظور داده‌های اقلیمی در دوره زمانی سال‌های 2008 تا 2018 میلادی برای شبیه‌سازی رواناب استفاده شد. در این دوره زمانی داده­های سال‌های 2010 تا 2014 برای واسنجی و سال‌های 2015 تا 2018 برای اعتبارسنجی مدل استفاده شد. تحلیل حساسیت، واسنجی، اعتبارسنجی و عدم قطعیت مدل در نرم افزار  SWAT-CUPبا استفاده از الگوریتم SUFI-2  انجام شد. ارزیابی مدل با استفاده از آماره‌های ضرایب تبیین (R2) و ناش ساتکلیف (NS) انجام شد. پارامترهای شماره منحنی، متوسط طول شیب، ضریب زبری کانال مانینگ، هدایت هیدرولیکی اشباع خاک به عنوان پارامترهای حساس تعیین شدند. مقادیر آماره­های R2 و NS برای مرحله واسنجی مدل به ترتیب، 48/0، 47/0 و برای مرحله اعتبارسنجی به ترتیب 46/0، 45/0 بدست آمد. نتایج نشان داد عملکرد مدل در شبیه‌سازی رواناب با داده جهانی خاک قابل قبول بوده است. تحلیل مکانی رواناب با استفاده از روش میانگین وزنی رواناب به ازای واحد سطح انجام گرفت. نتایج تحلیل مکانی رواناب براساس میانگین وزنی رواناب نشان داد که مهم‌ترین زیرحوضه در تولید رواناب زیرحوضه شماره 5 (دارای کمترین فاصله به نقطه خروجی) و کم ‌اهمیت‌ترین آنها زیرحوضه­های 1 و 11 (دارای بیشترین فاصله از نقطه خروجی) بودند. بنابراین نتایج نشان داد که پارامترهای موثر در اولویت‌بندی رواناب شامل موقعیت مکانی زیرحوضه‌ها و کاربری اراضی بودند. نتایج کلی تحقیق نشان داد که مدل SWAT درتحلیل مکانی رواناب حوزه آبخیز به دلیل تقسیم‌بندی حوضه به واحدهای همگن امکان شناسایی مناطق بحرانی تولید رواناب را دارد. UR - https://asr.urmia.ac.ir/article_121201.html L1 - https://asr.urmia.ac.ir/article_121201_56cfca46ba814e818a6146fccc3920a9.pdf ER -