نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علیرضا خانجانی صفدر ¹
• عباس احمدی ²
• محمدابراهیم صادق‌زاده ریحان ³

¹ دانشجوی سابق کارشناسی‌ارشد، گروه علوم خاک، دانشگاه تبریز

² استادیار گروه علوم خاک، دانشگاه تبریز

³ مربی پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی، استان‌آذربایجان‎شرقی

چکیده

در کشورهای پیشرفته جداولی برای مقادیرضریب عامل پوشش گیاهی (C) محصولات مختلف برای استفاده در مدل‌های فرسایش خاک ارائه شده است، اما با توجه به تفاوت‌های اقلیمی، پدولوژیکی و مدیریتی آن کشورها استفاده از این اطلاعات در کشور ما می‌تواند مناسب نباشد. لذا این تحقیق به‌منظور بررسی تغییرات ضریب C گیاه نخود دیم در مراحل مختلف رشد صورت پذیرفت. بدین منظور سه تراکم بذر رایج در منطقه (تراکم‌های 30، 35 و 40 کیلوگرم در هکتار) در کرت‌های فرسایشی با ابعاد 8/4×40 مترمربع که در زمینی با شیب 9 درصد واقع بودند، کشت شد. برای محاسبه ضریب C سه عدد کرت شاهد بدون کشت محصول و تنها با انجام شخم در جهت شیب ایجاد شد. در صورت ایجاد رواناب و رسوب در هر واقعه بارندگی مقادیر آن‌ها اندازه‌گیری شد. در نهایت ضریب C از محاسبه نسبت مقدار خاک فرسایش یافته از کرت مورد نظر بر مقدار خاک فرسایش یافته از کرت شاهد محاسبه شد. نتایج در قالب طرح آماری کرت‌های خرد شده در زمان تحلیل آماری شد. مقادیر C برای تراکم‌های بذر 30، 35 و 40 کیلوگرم در هکتار گیاه نخود به‌ترتیب برابر 66/0، 44/0، 33/0 و به­طور میانگین برای تیمارها برابر 48/0 به‎دست آمد، در کل کمترین مقدار ضریب C برای تیمارها مربوط به مرحله رشد گیاه 35/0 و بیشترین آن مربوط به مرحله استقرار گیاه 54/0 بود. همچنین تغییرات ضریب فوق در تراکم‌های مختلف کشت بیشتر از تغییرات آن در طی سه مرحله رشد گیاه بود. به طوری­که با افزایش تراکم بذر از 30 به 40 کیلوگرم در هکتار به­طور میانگین میزان ضریب فوق 50 درصد کاهش یافت، در صورتی که در مرحله رسیدن گیاه مقدار ضریب فوق تنها 30 درصد کمتر از مرحله اسقرار گیاه بود.

کلیدواژه‌ها

• رسوب
• رواناب
• کرت‌های فرسایشی

عنوان مقاله [English]

Determination of Crop Management Factor at Different Growth Stages of Rainfed Chickpea in Semiarid Region for Using in USLE Model: A Case Study in Tikmeh Dash of East Azerbaijan

نویسندگان [English]

• Alireza Khanjani Safdar ¹
• Abbas Ahmadi ²
• Mohammad Ebrahim Sadeghzadehreihan ³

¹ Former MSC student, Department of Soil Science, University of Tabriz

چکیده [English]

In developed countries the values of crop management factor (C) for different crops is provided in tables, but due to climatic, pedologic and crop management differences of these countries with our country, using of these information could be associated with a large uncertainty. For this reason, this study was conducted in order to determination of C factor and its variations in different growth stages of rainfed chickpea. So there conventional sowing rate (30, 35 and 40 kg/ha) of rainfed chickpea (Cicer arietinum) were planted in erosional plots. In order to calculation of C factor, some plots were plowed along the slope and were left without cropping, as control plots. After each rainfall event, the generated runoff and sediment, were measured. Results were analyzed as a split plot in time design. The mean values of C factor for 30, 35 and 40 kg/ ha seeding densities were 0.66, 0.44 and 0.33 respectively, and the average for all treatments was 0.48. At the whole, the lowest values of C factor were related to canopy development stage, and the highest values were related to canopy establishment stage of chickpea. The variation of C factor in three different seeding density were greater than the variation of this factor in three different growth stages. So that, with increasing seeding density from 30 to 40 kg/ha, the C factor values increased on average by 50%, while, the values of C factor at maturing stage were on average 30% lower than canopy establishment stage.

کلیدواژه‌ها [English]

• Canopy establishment stage
• Erosional plots
• Plant canopy
• Runoff
• Sediment