نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• زهرا شیرمحمدی علی اکبرخانی ¹
• سمیه حیدری ²

¹ استادیار گروه مهندسی آب مجتمع آموزش عالی کشاورزی و دامپروری تربت جام، تربت جام، ایران

² استادیار گروه شیمی، مجتمع آموزش عالی کشاورزی و دامپروری تربت‌جام ، خراسان رضوی، ایران

چکیده

نسبت سدیم قابل‌تبادل (ESR) و نسبت جذبی سدیم (SAR) دو فاکتور مهم در خاک‌های سدیمی می‌باشد. تخمین دقیق نسبت سدیم قابل‌تبادل (ESR) که اغلب با استفاده از تست‌های آزمایشگاهی پرهزینه و وقت‌گیر انجام می‌شود، از اهمیت زیادی در اصلاح خاک‌های سدیمی برخوردار می‌باشد. در مطالعات صورت گرفته در مناطق مختلف، بین نسبت سدیم قابل‌تبادل (ESR)  و نسبت جذبی سدیم (SAR) رابطه قابل قبولی گزارش‌شده است. هدف از این مطالعه ارزیابی رابطه رگرسیون خطی بین کاتیون‌های محلول و قابل‌تبادل و نسبت جذبی سدیم در دشت سرخس استان خراسان رضوی می‌باشد. در این مطالعه 124 نمونه خاک به‌طور تصادفی از لایه‌های سطحی و عمیق خاک‌های نواحی آزمایش برداشته شد. نمونه‌های خاک از عمق‌های 0-30 سانتی‌متری تا 30-60 سانتی‌متری عمق خاک به‌وسیله آگر برداشته شد. سپس مدل رگرسیون خطی برای تخمین نسبت سدیم قابل‌تبادل در خاک‌های شور خاک بکار رفت. نسبت سدیم قابل‌تبادل اندازه‌گیری شده در نمونه‌های خاک با نسبت سدیم قابل‌تبادل تخمینی توسط مدل مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که مقادیر ESR و SAR نسبت به عمق تغییر­پذیری زیادی داشته و ESR از  SAR تغییر­پذیری بیشتری نشان داد. نتایج آنالیزهای آماری نشان داد که به ترتیب در عمق‌های 30-0 سانتی‌متری و 60-30 سانتی‌متری خاک مدل رگرسیونی ESR=0.0182SAR-0.027 با (R²=0.92, P<0.001) و ESR=0.0157SAR-0.020 با (R²=0.83, P<0.001) مورد قبول می باشند. بنابراین به‌جای آزمایش‌های وقت‌گیر و پر هزینه می­توان از این دو مدل رگرسیونی در منطقه مورد مطالعه استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

• شوری خاک
• نسبت سدیم قابل‌تبادل
• نسبت جذبی سدیم
• کاتیون‌های قابل‌تبادل

عنوان مقاله [English]

Prediction of soil exchangeable sodium ratio based on soil sodium adsorption ratio in saline soils of Khorasan Razavi, Iran

نویسندگان [English]

• Zahra Shirmohammadi-Aliakbarkhani ¹
• Somayeh Heydari ²

¹ Assistant Professor of Water Engineering Department, Faculty of Agriculture and Animal Science, Torbat-e Jam Educational Complex, khorasan Razavi, Iran

² Assistant Professor, Department of Chemistry, High Educational Complex of Torbat-e Jam, Khorasan Razavi, Iran

چکیده [English]

Sodium absorption ratio (SAR) and exchangeable sodium ratio (ESR) are two indicators of sodic soils. Accurate prediction on exchangeable sodium ratio (ESR), which is often using costly and time-consuming laboratory tests is important in reclamation of sodium (Na)-affected soils. A significant correlation between ESR and Sodium Adsorption Ratio (SAR) has been documented in many studies in different regions.  The main purpose of this study is to develop a linear regression model between soluble and exchangeable cations in the Sarakhs Plain, Northeast Iran. In this study, 124 soil samples were randomly taken from the surface and subsurface the experimental site. The soil samples collected using a soil auger at 0-30 cm and 30-60 cm depth. Then the linear regression model was used for predicting soil (ESR) in saline soils. The soil ESR values measured in soil samples compared to the soil ESR values predicted using the soil ESR-SAR model. The results revealed that ESR and SAR are highly variable irrespective of depth despite a slight decrease with depth. The statistical results indicate that the linear regression model ESR=0.0182SAR-0.027 (R²= 0.92, P <0.001) and ESR=0.0157SAR-0.020 (R²=0.83, P<0.001) recommended to predict soil ESR from soil SAR in surface soil (0-30 cm) and subsurface soil (30-60 cm), respectively. In conclusion, the soil ESR-SAR model can be used instead of time-consuming and costly experiments in this study area.

کلیدواژه‌ها [English]

• Soil salinity
• Sodium adsorption ratio
• Exchangeable sodium Ratio
• Sarakhs Plain