ارزیابی روش‌های زمین آماری و سطح پاسخ در برآورد هدایت هیدرولیکی اشباع خاک با استفاده از خصوصیات فیزیکی خاک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

اردبیل - پارس آباد – کیلومتر 17 جاده اصلاندوز - دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی مغان

چکیده

هدایت هیدرولیکی اشباع خاک، یکی از مهم­ترین ویژگی­های فیزیکی خاک است که اهمیتی ویژه در بررسی و مدل سازی حرکت آب و املاح  در محیط های متخلخل دارد. به دلیل آنکه این روش­­ها پرهزینه و زمانبر هستند. از این رو، برآورد هدایت هیدرولیکی اشباع با استفاده از روش‌های سریع، کم هزینه و با دقتی قابل قبول ضروری به نظر می­رسد. دراین پژوهش از روش‌های زمین آماری و سطح پاسخ برای تخمین هدایت هیدرولیکی اشباع خاک استفاده شد، داده­ها از 135پروفیل خاک مربوط به مطالعات خاکشناسی و اصلاح اراضی سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل در محدوده دشت فتحعلی تهیه شد. فاکتور اصلی شامل هدایت هیدرولیکی اشباع بود و بافت خاک، چگالی ظاهری خاک، تخلخل، درجه اشباع و ظرفیت زراعی خاک به عنوان فاکتورهای فرعی درنظر گرفته شدند. از میان روش‌های مدل‌سازی زمین آماری، روش کوکریجینگ معمولی دارای بهترین برازش بود و بهترین واریوگرام برازش داده شده در این روش، مدل نمایی  با اثر قطعه‌ای صفر و سقف 156 تعیین گردید که نشان دهنده استحکام ساختار فضایی منطقه و تأثیر کامل متغیر مستقل بر مدل واریوگرام منطقه بود. در روش کوکریجینگ معمولی دقت برآورد با ضریب تعیین 93/0 و ریشه مجذور مربعات خطا 21/3 (میلی‌متر بر ساعت) برآورد گردید. در مدل سطح پاسخ، بهترین مدل هدایت هیدرولیکی اشباع بر اساس متغیر‌های موثر، مدل درجه دو با ضریب تعیین 94/0 و میزان کفایت دقت برابر 2/49 به‌دست آمد، همچنین برای تعیین بیشترین هدایت هیدرولیکی با فرض تغییر سایر پارامترهای موثر در محدوده مقادیر به‌دست آمده، یک هدف با درجه مقبولیت 67/0 به‌دست آمد. این هدف هدایت هیدرولیکی خاک را در میزان رس 9/8 (درصد) و میزان شن 86 (درصد)، برابر  15/57(میلی متر برساعت) محاسبه نمود. بنابراین نتایج نشان داد،  هر دو روش در تعیین میزان هدایت هیدرولیکی اشباع خاک از دقت بالایی برخوردار بودند، لیکن روش سطح پاسخ دارای دقت بالاتری بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Geostatistical and Response Surface Methods for Estimating Soil Saturated Hydraulic Conductivity Using Soil Physical Properties

نویسنده [English]

  • yaser hoseini
Associate Professor of Moghan College of Agriculture & Natural Resources - University of Mohaghegh Ardabili - Ardabil – Iran
چکیده [English]

Soil Saturated Hydraulic conductivity is one of the most important soils physical properties, which has particular importance in studying and modeling the movement of water and salts in porous media. Because these methods are expensive and time consuming. Therefore, it seems necessary to estimate saturated hydraulic conductivity using of fast, low-cost methods with acceptable accuracy. In this research, geostatistical and response surface methods were used to estimate the hydraulic conductivity of soil saturation, the data was prepared from 135 soil profiles related to soil science and land reform studies of Ardabil Agricultural Jihad Organization in Fatah Ali Plain area. The main factor included saturated hydraulic conductivity, soil texture, bulk density, porosity, degree of saturation, and field capacity were considered as secondary factors. Among the geostatistical methods, ordinary cokriging had the best fit and the best fitted variogram in this method was the exponential model with zero nugget effect and 156 of sill range. That showed the strength of the spatial structure of the region and the full impact of the spatial structure on region variogram.  In the ordinary cokriging method, the estimation accuracy was estimated with the regression coefficient (R2=0.93) and (RMSE=3.21). In the response surface model, the best saturated hydraulic conductivity model based on the effective variables, was quadratic model with regression coefficient of 0.94 and the adequacy of accuracy of 49.2 was estimated, to determine the maximum hydraulic conductivity assuming the change of other effective parameters in the range of measured values, a target with desirability of 0.67 was obtained. This goal calculated the hydraulic conductivity of the soil at 8.9 (%) clay and 86 (%) sand, equal to 57.15 (mm/hour). Therefore, both methods are highly accurate in determining the hydraulic conductivity of soil saturation, but the response surface method (RSM) was more accurate.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Response surface model
  • saturated hydraulic conductivity
  • irrigation and drainage network
  • optimization
  • cokriging

مراجع

AbdelRahman M.A.E., Farg E., Saleh A.M., Ahmed M., Saleh M.S., Abutaleb K and Sayed M.A. 2022. Mapping of soils and land-related environmental attributes in modern agriculture systems using geomatics. Sustain. Water Resource. Management, 8: 116-126.
 Asadzadeh, F., Mohiaddin Fegh, H-A. add Khodaverdiloo. H. 2017. Modeling of the effect of rock fragment cover and sizes on the sediment concentration using response surface method. Applied soil research, 3(1): 25-38. (In Persian).
Basaran M., Erpul G., Ozcan A. U., Saygin D.S., Kibar M.,   Bayramin I.,   and Yilman F.E.   2011. Spatial information of soil hydraulic conductivity and performance of cokriging over kriging in a semi-arid basin scale.  Environ Earth Science, 63:827–838.
Begay Herchgani H., Heshmati S.S. 2012. Indicators of groundwater quality zoning of Shahrekord’s for using on irrigation system design. Agriculture Water Reourcess, 51:24-61. (In Persian).
Chen S., Parsons D., Du T., Kumar U., Wang S. 2021. Simulation of yield and water balance using WHCNS and APSIM combined with geostatistics across a heterogeneous field. Agricultural Water Management, 258:165-178.
Delbari M., Tailormood M., Mahdian M.H. 2004. Evaluation of methods for estimating the hydraulic conductivity of the soil in areas of steep terrain and the bottom surface water of the Sistan plain water. Journal of Agricultural Science, 5: 1-12. (In Persian).
Elrick, D.E., Reynolds, W.D. and Tan, K.A. 1989. Hydraulic conductivity measurements in the unsaturated zone using improved well analyses. Groundwater Monitoring & Remediation, 9:184-193.
Hoseini Y., Sedghi R., Bairami S. 2017. An evaluation of genetic algorithm method compared to geostatistical and neural network methods to estimate saturated soil hydraulic conductivity using soil texture. Iran Agricultural Research, 36(1): 91-104.
Picciafuoco T., Morbidelli R., Flam-mini A., Saltalippi C., Corradini C., Strauss P. and Blöschl G.  2019. A pedotransfer function for field-scale saturated hydraulic conduc-tivity of a small watershed. Vadose Zone Journal, 18:1-15.
Kostić S., Stojković M., Prohaska S. and Vasović N. 2016. Modeling of river flow rate as a function of rainfall and temperature using response surface methodology based on historical time series. Journal of Hydroinformatics, 18 (4): 651–665.
Keshtegar B., Allawi M.F., and Afan H.A. 2016. Optimized River Stream-Flow Forecasting Model Utilizing High-Order Response Surface Method. Water Resour Management, 30: 3899–3914.
Kalpana H.K., Aggrawal P. 2011. Geostatistical Analyst for Deciding Optimal Interpolation Strategies for Delineating Compact Zones. International Journal of Geosciences,  2: 585-596.
Mahmoodabadi M., Mazaheri M.R. 2012. Effect of some soil physical and chemical properties on permeability in field conditions. Iranian Journal of Water and Irrigation Engineering, 2(8):14-25.
Montgomery D.C and Myers R.H. 1995. Response surface methodology: process and product optimization using designed experiments, Raymond H. Meyers and Douglas C. Montgomery, A Wiley-Inter Science Publications. 856 p.
Merdun H., Ozer C., Meral R., and Apan M. 2006.  Comparison of Artificial Neural Network and regression pedotransfer functions for prediction of soil water retention and saturated hydraulic conductivity.  Soil Tillage Research, 90: 108-116.
Nezami M.T., and Alipour Z. T.  2012.  Preparing of the soil salinity map using geastatistics method in Qazvin plaine.  Journal of soil science and environmental management, 3 (2): 36-41.
 Parviz, L., Ahadi, R. and Seyyed Milani, F. 2022. Genetic Algorithm Application for Soil Spatial Distribution Estimation with Geostatistics and Gene Expression Programming Combination. Applied soil research, 3(3): 117-129. (In Persian).
Reynolds, W.D. Elrick, D.E. and Clothier, B.E. 1985. The constant head well permeameter Effect on unsaturated flow. Soil Science, 139(2): 172-18.
Reynolds, W.D. and Elrick D.E. 1985. In situ measurement of field saturated hydraulic conductivity sorpitivity a parameter using Guelph permeameter. Soil Science, 140(4): 292-302.
Sánchez-López O., Hernández-Castillo I., and Castañeda-Roldán, CH. 2020. Surface roughness modeling using response surface methodology and a variant of multiquadric radial basis function. The International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 110: 3311–3322.
Shirazi M, Khademorasoul A, Safieddine-Ardabili, SM. 2019. Evaluation and optimization of the effects of soil salinity (EC) on soil erosive properties using response surface methodology. 16th Iranian Soil Science Congress, Zanjan. (In Persian)
Usowicz, B., Lipiec, J. 2021. Spatial variability of saturated hydraulic conductivity and its links with other soil properties at the regional scale. Science Reports, 11: 82-93.
Yousefi Mobarhan E., Farahmand K.,  Fahim N., Fahim E. 2016. Efficiency of Flow-Duration Curves Method for Verify‌‌cation of a Hydrological Model (Case Study: Zola-Chay Watershed). Water and soil Science, 26 (2-1): 101-113. (In Persian)

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 26 تیر 1401
  • تاریخ بازنگری: 18 بهمن 1401
  • تاریخ پذیرش: 02 اسفند 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار